Hemoglobin Deficiency: शरीरात रक्ताची कमतरता जाणवते? 'या' लक्षणांवरून ओळखा

Hemoglobin Deficiency: आरोग्य ही संपत्ती आहे असे म्हटले जाते. ज्या व्यक्तीचे शरीर निरोगी असते त्याच्याच आयुष्यात काहीही करण्याची ऊर्जा आणि क्षमता असते. त्याचवेळी वयानुसार शरीरात पोषक तत्वांची कमतरता होणे ही गोष्ट खूप सामान्य असते. अशा परिस्थितीत या कमतरतेकडे दुर्लक्ष करणे अजिबात योग्य नाही. असाच एक पोषक घटक म्हणजे लोह. शरीरात लोहाची कमतरता असल्यास रक्त पेशींचे उत्पादन देखील कमी होते, ज्यामुळे भविष्यात इतर अनेक समस्या उद्भवू शकतात.

हिमोग्लोबिन (Hemoglobin) हे लाल रक्तपेशींमध्ये आढळणारे प्रथिन आहे. या पेशी शरीराभोवती ऑक्सिजन (Oxygen) वाहून नेण्यासाठी जबाबदार असतात. ऑक्सिजनच्या वाहतुकीव्यतिरिक्त, हिमोग्लोबिन कार्बन डायऑक्साइड पेशींमधून आणि फुफ्फुसांमध्ये वाहून नेतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती श्वास सोडते तेव्हा कार्बन डायऑक्साइड सोडला जातो. कमी हिमोग्लोबिनमुळे शरीराला ही कार्ये करणे कठीण होऊ शकते. हिमोग्लोबिनची पातळी नैसर्गिकरित्या कशी वाढवायची ते येथे आहे.

१. लोहाचे सेवन आहारात वाढवा -

कमी हिमोग्लोबिन पातळी असलेल्या व्यक्तीला जास्त लोहयुक्त पदार्थ खाल्ल्याने फायदा होऊ शकतो. लोह हिमोग्लोबिनच्या उत्पादनास प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्य करते, जे अधिक लाल रक्तपेशी तयार करण्यास देखील मदत करते.

लोहासाठी हे पदार्थ खा - मांस आणि मासे, टोफू आणि सोया उत्पादने, अंडी, सुकी फळे, जसे की खजूर, अंजीर, ब्रोकोली, हिरव्या पालेभाज्या, पालक, हिरव्या शेंगा, काजू आणि बिया, पीनट बटर

२. फोलेटचे सेवन आहारात वाढवा -

फोलेट हे व्हिटॅमिन बी चा एक प्रकार आहे जो हिमोग्लोबिनच्या निर्मितीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. शरीरात रक्त तयार करण्यासाठी फोलेट वापरते, हिमोग्लोबिनचा एक घटक जो ऑक्सिजन वाहून नेण्यास मदत करतो.

फोलेटचे सर्वोत्तम स्त्रोत - पालक, तांदूळ, भुईमूग, चवळी, राजमा, एवकाडो , सॅलडची पाने

३. जीवनसत्त्वे -

अन्नपदार्थ किंवा पूरक पदार्थांमध्ये लोहाचे सेवन करणे महत्त्वाचे आहे, परंतु एखाद्या व्यक्तीने त्यांच्या शरीराला ते लोह शोषण्यास मदत केली पाहिजे.

व्हिटॅमिन ए (Vitamin A) समृद्ध अन्न - लिंबूवर्गीय फळे, स्ट्रॉबेरी आणि हिरव्या पालेभाज्या यांसारखे व्हिटॅमिन सी समृद्ध असलेले पदार्थ, लोह शोषण्याचे प्रमाण वाढवू शकतात. व्हिटॅमिन सी सप्लिमेंट घेणे देखील मदत करू शकते. व्हिटॅमिन ए आणि बीटा-कॅरोटीन शरीरात लोह शोषून घेण्यास आणि वापरण्यास मदत करू शकतात. व्हिटॅमिन ए सप्लिमेंट्स शरीराला लोह प्रक्रिया करण्यास मदत करू शकतात.

बीटा-कॅरोटीन समृद्ध अन्न - गाजर, रताळे, टरबूज, आंबा

४. लोह पूरक घेणे -

हिमोग्लोबिनची अत्यंत कमी पातळी असलेल्या व्यक्तीला डॉक्टर लोह पूरक आहार घेण्याची शिफारस करू शकतात. हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की जास्त लोह धोकादायक असू शकते. हे हेमोक्रोमॅटोसिस होऊ शकते, ज्यामुळे यकृत रोग आणि बद्धकोष्ठता, मळमळ आणि उलट्या यासारखे दुष्परिणाम होऊ शकतात.

हिमोग्लोबिन पातळीची लक्षणे -

- वेगवान किंवा अनियमित हृदयाचा ठोका

- फिकट गुलाबी त्वचा आणि हिरड्या

- थकवा येणे

- स्नायू कमजोरी

- जखम होणे

- वारंवार डोकेदुखी

हिमोग्लोबिन पातळी कमी होण्याची कारणे -

कमी हिमोग्लोबिन असलेल्या व्यक्तीला अशक्तपणा असू शकतो. अशक्तपणाच्या सामान्य कारणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

- लोह, व्हिटॅमिन बी-12 किंवा फोलेटची कमतरता असणे

- अशक्तपणा

- कर्करोग जे अस्थिमज्जावर परिणाम करतात, जसे की ल्युकेमिया

- किडनी रोग

- यकृत रोग

- फुफ्फुसाचा आजार

- जास्त धूम्रपान

- जास्त शारीरिक व्यायाम.

Edited By - Komal Damudre