Swadesh Darshan Yojana : केंद्र सरकारची 'स्वदेश दर्शन योजना' नक्की काय आहे? कसा होतो उपयोग? वाचा उद्देश आणि वैशिष्ट्ये

Swadesh Darshan Scheme :

भारतीय सभ्यता आणि संस्कृतीला जगात विशेष स्थान आहे. त्यांना एकेकाळी विश्वगुरू करार म्हणायचे. त्यामुळेच देशातील आणि जगातील प्रत्येक व्यक्तीला भारत पाहण्याची, ऐकण्याची आणि समजून घेण्याची उत्सुकता कायम आहे. या दृष्टिकोनातून, आपल्या देशात अनेक धार्मिक आणि नैसर्गिक महत्त्वाची ठिकाणे आहेत. ते पाहण्यासाठी देशभरातूनच नव्हे तर परदेशातूनही लोक येतात.

त्यामुळेच आज पर्यटनाच्या माध्यमातून अनेकांना रोजगार मिळत आहे. देशाच्या अर्थव्यवस्थेत पर्यटनाचाही महत्त्वाचा वाटा आहे. हे समजून घेऊन केंद्रातील पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी राज्यांनाही प्रोत्साहन देण्याचे काम केले आहे. या पर्यटनाच्या सर्व गोष्टी लक्षात घेऊन आणि देशातील पर्यटन व्यवस्थेत आणखी सुधारणा करण्यासाठी केंद्र सरकारने (Government) स्वदेश दर्शन योजना सुरू केली. त्याअंतर्गत देशातील सर्व पर्यटन स्थळांचा विकास करण्यात येत आहे.

• स्वदेश दर्शन ही केंद्रीय क्षेत्राची योजना आहे.

• हे भारत सरकारच्या पर्यटन आणि संस्कृती मंत्रालयाने साधारण 2014-15 मध्ये सुरू केले.

• हे देशातील थीम-आधारित पर्यटन (Travel) सर्किट्सची कल्पना करते. हे पर्यटन सर्किट एकात्मिक पद्धतीने उच्च पर्यटन मूल्य, स्पर्धात्मकता आणि टिकाऊपणा या तत्त्वांवर विकसित केले जातील.

• विकासासाठी स्वदेश दर्शन अंतर्गत 15 थीमॅटिक सर्किट्स ओळखण्यात आली आहेत.

• स्वदेश दर्शन योजनेअंतर्गत, पर्यटन मंत्रालय सर्किट्सच्या पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी राज्य सरकार, केंद्रशासित प्रदेश प्रशासनांना केंद्रीय आर्थिक सहाय्य – CFA प्रदान करते.

• ही योजना स्वच्छ भारत अभियान, स्किल इंडिया, मेक इन इंडिया इत्यादी अशा इतर योजनांशी समन्वय साधण्यासाठी पर्यटन क्षेत्राला रोजगार निर्मितीचे प्रमुख इंजिन, आर्थिक वाढीसाठी प्रेरक शक्ती, विविध क्षेत्रांशी समन्वय निर्माण करण्याच्या कल्पनेने केले आहे.

वैशिष्ट्ये

पर्यटनाशी संबंधित पायाभूत सुविधा (Facilities) या स्वदेश दर्शन योजनेंतर्गत भारतातील संपूर्ण पर्यटन पायाभूत सुविधांच्या विविध पैलूंचा समावेश करण्यात आला आहे.

• पर्यटन मॅपिंग आणि व्यवस्थापन.

• क्षमता आणि कौशल्य विकास.

• डीपीआर तयार करणे.