Why Can't See Stars At Night : अलिकडच्या दशकात कृत्रिम प्रकाशामुळे पर्यावरणावर परिणाम होत असून त्यावर अभ्यास केला जात आहे. प्रकाश प्रदूषणाचा मानव आणि प्राण्यांच्या जीवन चक्रावरही परिणाम होत आहे.
येत्या काही वर्षात आपल्याला रात्रीचे (Night) आकाश दिसणे बंद होईल. याचे कारण - प्रकाश प्रदूषण म्हणजे प्रकाश प्रदूषण. जर्मन रिसर्च सेंटर फॉर जिओसायन्सेसने केलेल्या संशोधन अभ्यासात असे म्हटले आहे की गेल्या दशकात आकाशाची चमक 10 टक्क्यांनी कमी झाली आहे. शास्त्रज्ञांच्या मते, मानवनिर्मित दिवे (बल्ब, फ्लडलाइट्स इ.) पृथ्वीवर प्रकाश टाकत असल्याने, आकाशाची चमक कमी होत आहे.
शास्त्रज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, पृथ्वीवरील (Earth) वाढत्या प्रकाश प्रदूषणामुळे आपल्या डोळ्यांतून आणि वातावरणातून प्रकाशाचे भरपूर परावर्तन होत आहे. त्यामुळेच आपल्या डोळ्यात आकाश धुंद दिसते. यामुळेच रात्री कमी तारे दिसतात. असे दिसते की आकाशातील ताऱ्यांची संख्या कमी होत आहे. मात्र, ज्या ठिकाणी कमी प्रकाश आणि वायू प्रदूषण आहे, त्या ठिकाणी आकाश स्पष्ट दिसत आहे.
या अभ्यासात आशिया, युरोप, उत्तर अमेरिका, दक्षिण अमेरिका आणि आफ्रिकेतील 19 हजार ठिकाणांवरील 29 हजार लोकांना रात्रीच्या वेळी आकाश स्पष्टपणे पाहता येते का, असे विचारण्यात आले.
आणि गेल्या दशकापासून आत्तापर्यंत त्यांच्यात किती फरक दिसतो. जगभरातील नागरिक शास्त्रज्ञांनी याबाबत सांगितले आणि त्यानंतर प्रकाश प्रदूषणाचा अहवाल तयार करण्यात आला. अहवालानुसार, गेल्या 10 वर्षांत आकाशाची चमक 10 टक्क्यांनी कमी झाली आहे.
जर्मन रिसर्च सेंटरचे भौतिकशास्त्रज्ञ क्रिस्टोफर कीबा यांनी या अभ्यासाचे दोन प्रकारे महत्त्वपूर्ण वर्णन केले आहे. सर्वप्रथम, जागतिक स्तरावर प्रथमच रात्रीचे आकाश मंद होण्यावर अभ्यास करण्यात आला आहे.
आणि दुसरे म्हणजे रात्रीचा प्रकाश कमी करण्यासाठी ठरवलेले नियम आणि मानके जगभरातील देशांमध्ये धुडकावली जात आहेत. मानवनिर्मित प्रकाशामुळे नैसर्गिक प्रकाशाचा ऱ्हास होत आहे.
कीबा यांच्या म्हणण्यानुसार, अलीकडच्या काही दशकांमध्ये कृत्रिम प्रकाशामुळे पर्यावरणावर परिणाम होत असून त्यावर अभ्यास केला जात आहे. प्रकाश प्रदूषणाचा मानव आणि प्राण्यांच्या जीवन चक्रावरही परिणाम होत आहे.
शेकोटीच्या प्रजाती नामशेष होत आहेत. त्याचबरोबर प्राण्यांच्या संवादाची पद्धतही बदलत आहे. आपल्याला आपले आकाश पाहता यावे यासाठी जगभर नियम केले जात आहेत. पृथ्वीला जास्त प्रकाशित करणे म्हणजे विकास नव्हे तर प्रदूषण होय.
शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की प्रकाश प्रदूषण कमी करण्यासाठी, प्रकाश उपकरणांची दिशा, प्रमाण आणि प्रकार सुधारले पाहिजेत.
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.
