Schizophrenia : एकतर्फी प्रेम की, मानसिक आजार कसे ओळखाल? जाणून घ्या

मानसिक आजार असे आहेत की ज्याने त्रस्त आहे त्याला देखील ते माहित नसते. असे लोक अनेकदा सोशल मीडियावर छायाचित्रे पोस्ट करतात आणि असे दिसते की ते खूप आनंदी आहेत.

अलीकडेच अभिनेत्री तुनिषा शर्माने आत्महत्या केली. 20 वर्षीय प्रतिभावान अभिनेत्रीचे या जगातून जाणे आश्चर्यकारक आहे. त्यानंतर तुनिषा डिप्रेशनने ग्रस्त असल्याचे समोर आले. हे काही पहिले प्रकरण नाही, याआधीही चित्रपटसृष्टीत अशी अनेक प्रकरणे समोर आली आहेत.

अनेक सेलिब्रिटींनी याबाबत खुलेपणाने चर्चा केली. दीपिका पदुकोण, अनुष्का शर्मा, वरुण धवन, शाहरुख खान, इलियाना डिक्रूझ, करण जोहर आणि अभिनेत्री आलिया भट्टची बहीण शाहीन भट्ट यांनाही मानसिक त्रास सहन करावा लागला आहे.

त्याचबरोबर बॉलीवूडमध्येही असे अनेक चित्रपट बनले आहेत, जे मानसिक आरोग्याशी संबंधित विषयांवर भाष्य करतात. अभिनेत्री बिपाशा बसूचा चित्रपट मधोशी आणि कोंकणा सेनचा चित्रपट 15 पार्क एव्हेन्यूमध्ये स्किझोफ्रेनियासारखा मानसिक आजार दाखवण्यात आला आहे. बिपाशा बसूचा चित्रपट मधोशी दाखवतो की ती कल्पनेच्या जगात इतकी जगू लागते की तिला वाटतं की तिचा एक बॉयफ्रेंड आहे.

आणि कोंकणा सेनच्या 15 पार्क अव्हेन्यू या चित्रपटात, मिताली उर्फ ​​मीथी तिच्या कल्पनांमध्ये इतकी पुढे जाते की तिला असे वाटते की ती तिच्या माजी मंगेतर जॉयदीपची (राहुल बोस) पत्नी आहे आणि तिला पाच मुले आहेत आणि तो तिच्या मुलांसोबत राहतो. तर प्रत्यक्षात त्याने लग्नच झालेले नसते.

स्किझोफ्रेनिया म्हणजे काय?

प्रत्येक व्यक्ती काही प्रमाणात कल्पनेत जगत असते, पण कधी कधी लोक कल्पनेच्या दुनियेत इतके पुढे जातात की ते कल्पना आणि वास्तव यातील फरक विसरतात. ते कल्पनेला सत्य मानू लागतात. ते स्वतःचे निर्माण केलेले जग खरे मानू लागतात.

मानवी मेंदूमध्ये डोपामाइन नावाचा न्यूरोट्रांसमीटर असतो, जो मन आणि शरीर यांच्यात समन्वय साधतो. अनेक वेळा काही कारणांमुळे डोपामाइन केमिकलचे प्रमाण जास्त वाढते, मग स्किझोफ्रेनियाची समस्या उद्भवते. मॅक्स हॉस्पिटलचे मानसोपचार तज्ज्ञ डॉ.राजेश कुमार यांच्या मते, अनेक संशोधनातून हा आजार अनुवांशिकही असल्याचे दिसून आले आहे.

डॉ. राजेश यांच्या मते, जर पालकांना स्किझोफ्रेनिया असेल तर मुलामध्ये 40% पर्यंत होण्याची शक्यता असते. जर आई किंवा वडिलांना ते असेल तर मुलाला ते असण्याची 12% शक्यता असते.

मानसिक आजार समजून घेणे आवश्यक असल्याचे डॉ.राजेश पुढे सांगतात. त्याचे दोन भाग करता येतील. प्रथम, अशी परिस्थिती आहे ज्यामध्ये एखादी व्यक्ती मानसिक आजाराशी झुंज देत आहे, परंतु वास्तविकता आणि कल्पना यातील फरक समजतो आणि दुसऱ्यामध्ये, स्किझोफ्रेनिया सारखा मानसिक आजार आहे, ज्यामध्ये व्यक्ती वास्तवातील फरक विसरते. आणि कल्पनाशक्ती.

स्किझोफ्रेनियाचे मूळ कारण काय आहे? याला उत्तर देताना मानसोपचारतज्ज्ञ शोभना मित्तल सांगतात -

बदलती जीवनशैली, विस्कळीत होणारे संयुक्त कुटुंब, करिअर, पैसे कमविण्याची शर्यत, घरगुती जबाबदाऱ्या आणि बदलती जीवनशैली यामुळे मानसिक आजार होतात. कोरोनानंतरचे नवे बदलही याचे कारण मित्तल मानतात.

मित्तल पुढे म्हणतात की कोरोना महामारीनंतर लोकांच्या जीवनात खूप बदल झाला आहे. एकटेपणा, दुःख आणि तणाव, भीती, असुरक्षिततेची भावना यासारख्या कारणांमुळे गेल्या काही वर्षांत मानसिक आजार वाढले आहेत.

ही स्किझोफ्रेनिया भ्रमाची लक्षणे -

ज्यामध्ये व्यक्तीला कल्पना आणि वास्तव यातील फरक समजत नाही. यामध्ये व्यक्तीला असे वाटते की कोणीतरी त्याच्या विरोधात आहे. घटना किंवा योगायोगांची साखळी जोडणे सुरू होते आणि कल्पना करणे सुरू होते.

बर्‍याच प्रकरणांमध्ये, भ्रम देखील दिसून आला आहे, ज्यामध्ये व्यक्तीला आवाज ऐकू येतो जे प्रत्यक्षात नसतात. काही प्रकरणांमध्ये ती व्यक्ती अनेक गोष्टी, व्यक्ती किंवा आकृत्या पाहते. अशा वेळी हळूहळू व्यक्ती उदासीन होते आणि त्याच्या संवेदना काम करत नाहीत.

माणसाला कोणत्याही गोष्टीतून आनंद मिळत नाही. अशी लक्षणे दिसल्यास उशीर न करता त्या व्यक्तीला मानसोपचार तज्ज्ञाकडे नेले पाहिजे. डॉक्टर शोभना म्हणतात की वेळेवर उपचार करणे खूप महत्वाचे आहे, जितका जास्त उशीर होईल. त्या प्रमाणात विलिनीकरण वाढतच जाईल.

उपचार काय आहे -

समुपदेशनासह औषधे दिली जातात. औषधे प्रभावी होण्यासाठी 6 आठवड्यांपेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो. कधीकधी यास 1-2 वर्षे देखील लागू शकतात. या आजारात औषधांसोबतच कुटुंबाचा पाठिंबाही खूप महत्त्वाचा असतो. हा रोग पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनाही सारखाच आढळतो.

एका सर्वेक्षणानुसार, 70 टक्के लोक या आजारावर उपचार घेतल्यानंतर सामान्य जीवन जगताना दिसले आहेत, 20 टक्के लोकांना हा आजार बराच काळ दिसला आहे, ज्यांना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे, तर दुसरीकडे 10 टक्के लोकांना या आजाराचे निदान झाले आहे. हा आजार. मी मृत्यूला कवटाळले. त्यापैकी बहुतेक तरुण आणि प्रौढ पुरुष होते.

अशा अनेक अभ्यासातून हे समोर आले आहे की सर्जनशील लोक या आजाराला अधिक बळी पडतात. त्यांच्या काळातील सुप्रसिद्ध अभिनेत्री नलिनी जयवंत, परवीन बाबी, अभिनेता राजकिरण, सुप्रसिद्ध उर्दू शायर मजाज लखनवी आणि मीर तकी मीर यांनाही या गंभीर मानसिक आजाराने ग्रासले होते.

स्किझोफ्रेनियाची प्रकरणे वाढतील -

एका सर्वेक्षणानुसार, संपूर्ण जगात सुमारे 2.4 कोटी लोक या आजाराने ग्रस्त आहेत. साधारणपणे 15 ते 35 वयोगटातील लोकांना याचा त्रास होतो. आगामी काळात या आजाराशी संबंधित रुग्णांची संख्या खूप वाढणार असल्याचे जागतिक आरोग्य संघटनेचे म्हणणे आहे.